การเจรจาเปิดตลาดสินค้าอุตสาหกรรมภายใต้ WTO

1. สถานะการเจรจาเปิดตลาดสินค้าอุตสาหกรรมภายใต้กรอบ WTO

การเจรจาเปิดตลาดสินค้าอุตสาหกรรมภายใต้กรอบ WTO หรือ Non-Agriculture Market Access (NAMA) มีการเจรจา 3 หัวข้อสําคัญ ได้แก่

1.1 การลดภาษีสินค้าอุตสาหกรรม สมาชิก WTO ตกลงกันได้ว่าจะลดภาษีสินค้าอุตสาหกรรมด้วย สูตรสวิส ซึ่งเป็นสูตรการลดภาษีที่จะทําให้สินค้าที่มีอัตราภาษีสูงมีการลดภาษีลงในอัตราที่มากกว่าสินค้าที่มี อัตราภาษีต่ำ โดยในการลดภาษีด้วยสูตรนี้จะต้องมีการกําหนดค่าสัมประสิทธิ์การลดภาษีซึ่งค่าสัมประสิทธิ์ จะเป็นตัวกําหนดเพดานภาษีหลังจากเข้าสูตร กล่าวคือ อัตราภาษีหลังจากเข้าสูตรจะต่ำกว่าค่าสัมประสิทธิ์เสมอ ทั้งนี้ประเทศพัฒนาแล้วได้ตกลงที่จะใช้ค่าสัมประสิทธิ์ 8 (อัตราภาษีหลังเข้าสูตรจะต่ำกว่าร้อยละ 8 เสมอ) โดยไม่มีความยืดหยุ่นใด ๆ ในการลดภาษีเลย ในขณะที่ประเทศกําลังพัฒนา มีทางเลือกในการใช้ค่า สัมประสิทธิ์ 3 ทาง ได้แก่ 20 22 และ 25 โดยหากเลือกค่าสัมประสิทธิ์ 20 และ 22 จะสามารถใช้ความ ยืดหยุ่นในการลดภาษีได้กับสินค้าอ่อนไหวจํานวนหนึ่งลดหลั่นกันไปตามค่าสัมประสิทธิ์ที่เลือก (หากเลือกค่า สัมประสิทธิ์ 20 จะสามารถใช้ความยืดหยุ่นในการลดภาษีได้กับสินค้าจํานวนมากกว่าการเลือกค่าสัมประสิทธิ์ 22 เพราะถือว่าต้องลดภาษีมากกว่า) และหากเลือกค่าสัมประสิทธิ์ 25 ก็จะไม่สามารถใช้ความยืดหยุ่นในการ ลดภาษีได้เลย

อย่างไรก็ดีการเจรจาในเรื่องนี้ยังมีปัญหาในบางประเด็น ได้แก่

• เรื่องความยืดหยุ่นเฉพาะรายประเทศ (Country-specific Flexibilities) ซึ่งเป็นข้อ เรียกร้องของแอฟริกาใต้ อาร์เจนตินา และเวเนซูเอลา ซึ่งเป็นประเทศที่มีการรวมกลุ่มในลักษณะของ Customs Union จึงเกรงว่าการลดภาษีตาม Core Modalities ของสมาชิกในกลุ่มซึ่งมีสิทธิในการเลือกใช้ ความยืดหยุ่นในการลดภาษีได้ต่างกันจะส่งผลกระทบต่อ Common External Tariffs ของ Customs Union ซึ่งประเด็นนี้เป็นประเด็นที่คั่งค้างมาตั้งแต่ปี๒๕๕๑
• เรื่องการแก้ไขปัญหาเรื่องการสูญเสียความได้เปรียบทางสิทธิพิเศษทางภาษี (Preference Erosion) ที่จะมีการชะลอระยะเวลาการลดภาษีออกไป ทําให้สมาชิก LDCs บางประเทศ เช่น ศรีลังกา และ บังคลาเทศ ได้รับผลกระทบจากการลดภาษีที่ช้าลงของสินค้าในกลุ่ม Preference Erosion บาง รายการ เช่น สิ่งทอ

1.2 การเจรจาเปิดตลาดรายสาขา นอกจากการลดภาษีตามสูตรสวิสที่กล่าวมาข้างต้น สมาชิก WTO ยังได้ตกลงที่จะเจรจาลดภาษีรายสาขา โดยมุ่งเน้นให้มีการยกเลิก/ลดภาษีลงให้มากกว่าที่ลดด้วยสูตรสวิสในกลุ่มสินค้าในแต่ละรายสาขาที่มีการเสนอให้ลดภาษี โดยการเข้าร่วมลดภาษีจะเป็นไปตามความสมัครใจ ทั้งนี้ในปัจจุบันมีสาขาที่อยู่ในการเจรจาทั้งสิ้น 13 สาขา ได้แก่ ยานยนต์ จักรยานและชิ้นส่วน เคมีภัณฑ์ เครื่องใช้ไฟฟ้า ประมง ผลิตภัณฑ์จากป่าไม้ อัญมณีและเครื่องประดับ เครื่องมือขนาดเล็ก อุปกรณ์ทางการแพทย์ เครื่องจักรอุตสาหกรรม วัตถุดิบ อุปกรณ์การกีฬา และของเล่น โดยไทยได้เข้าร่วมเจรจาเพื่อลดภาษีในสาขาอัญมณีและเครื่องประดับ (ไทยเป็นผู้เสนอเอง) จักรยานและชิ้นส่วน เครื่องใช้ไฟฟ้า ประมง ผลิตภัณฑ์จากป่าไม้ ทั้งนี้ประเทศที่เข้าร่วมการลดภาษีรายสาขาจะต้องลดภาษี ให้กับประเทศที่ไม่ได้เข้าร่วมด้วย

ที่ผ่านมา การเจรจาเปิดตลาดรายสาขาประสบปัญหามีผู้เข้าร่วมเจรจาเพื่อเปิดตลาดไม่มากพอ กล่าวคือประเทศกําลังพัฒนาที่เป็นผู้ค้าขนาดใหญ่ เช่น จีน และอินเดีย มีนโยบายยังไม่ต้องการเข้าร่วมการเปิด ตลาดรายสาขา ในขณะที่ประเทศพัฒนาแล้วโดยเฉพาะอย่างยิ่งสหรัฐฯ และสหภาพยุโรป ต้องการให้ประเทศทั้งสองเข้ามามีส่วนร่วมในการเปิดตลาดรายสาขาด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสาขาเคมีภัณฑ์และเครื่องจักรอุตสาหกรรมที่สหรัฐฯ และสหภาพยุโรปผลักดัน

1.3 การลด/ยกเลิกการใช้มาตรการที่เป็นอุปสรรคทางการค้าที่มิใช่ภาษี ที่ผ่านมา สมาชิก WTO ได้ยื่นข้อเสนอในเรื่อง NTBs ซึ่งมีทั้งลักษณะที่เป็นข้อเสนอที่เกี่ยวข้องกับมาตรการสําหรับสินค้าเฉพาะกลุ่ม (เช่น เคมีภัณฑ์ เครื่องใช้ไฟฟ้า สิ่งทอ ไฟแช๊ค สินค้า Remanufacture) และที่เป็นมาตรการทั่วไปใช้กับ สินค้าทุกรายการ (เช่น การระบุองค์กรกําหนดมาตรฐานระหว่างประเทศในความตกลง TBT การจัดทําข้อบท เรื่องกระบวนการแก้ไขปัญหา NTB หรือ Horizontal Mechanism การจัดทําข้อบทเรื่องความโปร่งใสใน การใช้มาตรการ การเก็บภาษีส่งออก มาตรการจํากัดการส่งออก) โดยประเด็นที่มีความขัดแย้งในการเจรจามากที่สุด ได้แก่ เรื่องการระบุองค์กรกําหนดมาตรฐานระหว่างประเทศในความตกลง TBT (มีผลต่อการกําหนดมาตรฐานระหว่างประเทศที่ใช้แตกต่างกันระหว่างมาตรฐานของสหรัฐฯ และของสหภาพยุโรป) และการกําหนดมาตรฐานที่เกี่ยวข้องกับสินค้า Remanufacture (ประเทศพัฒนาแล้วต้องการให้มีการกําหนดมาตรฐานระหว่างประเทศในสินค้าดังกล่าว แต่ประเทศกําลังพัฒนายังไม่ต้องการให้มีข้อผูกพันในเรื่องดังกล่าว เพราะจะกระทบกับ ความเป็นอิสระทางนโยบายในการกําหนดมาตรฐานสินค้า Remanufacture)

2. ปัญหาการเจรจา NAMA ที่ส่งผลกระทบอย่างสําคัญต่อการเจรจารอบโดฮา

สาเหตุสําคัญประการหนึ่งที่การเจรจารอบโดฮายังไม่สามารถสรุปผลได้คือการที่ประเทศพัฒนาแล้ว เช่น สหรัฐฯ และสหภาพยุโรป ยังไม่พอใจกับการลดภาษีตามสูตรสวิสของประเทศกําลังพัฒนา โดยเฉพาะอย่างยิ่งจีนและอินเดีย และพยายามผลักดันให้ประเทศเหล่านี้เข้าร่วมลดภาษีรายสาขาในสาขาที่เป็นผลประโยชน์ด้านการส่งออกของตน เช่น เคมีภัณฑ์เครื่องจักรอุตสาหกรรม ซึ่งมักเป็นสาขาที่ประเทศกําลังพัฒนามีความอ่อนไหว

3. สถานะล่าสุด

การเจรจา NAMA ได้หยุดชะงักไปและไม่มีการหารือต่อ เนื่องจากประเทศสมาชิกมีท่าทีต่างกันต่อการเจรจา อีกทั้ง สมาชิกหลายประเทศมีความเห็นว่าควรให้ความสำคัญสูงสุดกับประเด็นเร่งด่วนอื่น เช่น การปฏิรูป WTO การแก้ปัญหาสถานการณ์โรคระบาด COVID-19 การเจรจาสินค้าเกษตร ซึ่งเป็นประเด็นที่ต้องเจรจาต่อ (Built-in agenda) จากการเจรจารอบอุรกวัย

---------------------------------------------

ส่วนสินค้าอุตสาหกรรม

สำนักการค้าสินค้า

กรกฎาคม 2565