การเจรจาจัดทำ FTA ระหว่างไทยกับสมาคมการค้าเสรีแห่งยุโรป (EFTA)

1. ความเป็นมา

• การเจรจาจัดทำความตกลงการค้าเสรี (Free Trade Agreement : FTA) ไทย-สมาคมการค้าเสรีแห่งยุโรป (European Free Trade Association : EFTA) หรือ “EFTA” (ประกอบด้วยสมาชิก 4 ประเทศ คือ สวิตเซอร์แลนด์ นอร์เวย์ ไอซ์แลนด์ และลิกเตนสไตน์) ถือเป็นหนึ่งในนโยบายสำคัญของกระทรวงพาณิชย์ เพื่อขยายโอกาสทางการค้า ทั้งสินค้าและบริการของไทยและการลงทุนกับกลุ่มสมาชิก EFTA ซึ่งเป็นตลาดที่มีศักยภาพและมีกำลังซื้อสูง มีความโดดเด่นด้านเทคโนโลยีและนวัตกรรม ซึ่งสามารถสนับสนุนการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ และจะช่วยขจัดความไม่แน่นอนที่อาจเกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงเงื่อนไขในโครงการให้สิทธิพิเศษทางภาษี (GSP) ของ EFTA ซึ่งปัจจุบัน ไทยยังคงได้รับสิทธิพิเศษดังกล่าวจากสวิตเซอร์แลนด์และนอร์เวย์
• ไทยและ EFTA ได้เคยเจรจา FTA กันมาแล้วในอดีต เริ่มต้นครั้งแรกเมื่อปี 2548 (17 ปีมาแล้ว) แต่การเจรจาได้หยุดไป จนกระทั่งปี 2562 ฝ่าย EFTA ได้ส่งหนังสือแจ้งความประสงค์ในการฟื้นเจรจา FTA กับไทยอีกครั้ง

2. การดำเนินการที่เกี่ยวข้อง

• กระทรวงพาณิชย์ โดยกรมเจรจาการค้าระหว่างประเทศ ได้มอบหมายหน่วยงานภายนอก คือ สถาบันอนาคตศึกษาเพื่อการพัฒนา (Institute of Future Studies for Development : IFD) ศึกษาประโยชน์และผลกระทบจากการฟื้นการเจรจา FTA ไทย - EFTA รวมถึงเสนอแนะแนวทางแก้ไขปัญหา/อุปสรรค และการเตรียมความพร้อม เพื่อบรรเทาผลกระทบที่เกิดขึ้น ตลอดจนการหารือภาคส่วนที่เกี่ยวข้องและผู้มีส่วนได้เสียเพื่อสร้างความตระหนักรู้ ตลอดจนรับฟังความเห็นและข้อเสนอแนะต่อการเปิดการเจรจา
• กรมฯ ได้จัดรับฟังความเห็นภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง ทั้งภาครัฐ เอกชน เกษตรกร นักวิชาการ และภาคประชาสังคมอย่างต่อเนื่องในช่วงปี 2563-2565 โดยผู้มีส่วนได้เสียต่างก็สนับสนุน และไม่ขัดข้องที่ไทยจะเปิดการเจรจา FTA กับEFTA เพราะเล็งเห็นประโยชน์ที่จะได้รับ แต่ก็ให้ข้อสังเกตว่า อาจมีความท้าทายสำหรับไทยในเรื่องกฎระเบียบการค้าของประเทศสมาชิกEFTAที่มีมาตรฐานสูง ซึ่งอาจส่งผลให้ผู้ประกอบการไทยต้องเตรียมพัฒนาและยกระดับมาตรฐานในการผลิตสินค้าให้เป็นที่ยอมรับตามมาตรฐานสากล รวมทั้งภาครัฐ และเอกชนของไทยต้องมีระยะเวลาในการปรับตัวที่เหมาะสม และได้เผยแพร่ผลการศึกษาดังกล่าวบนเว็บไซต์ของกรมฯ (https://www.dtn.go.th/)
• ตั้งแต่ปี 2563 ฝ่ายไทยได้หารือกับฝ่าย EFTA เพื่อทำความเข้าใจในเบื้องต้นถึงประเด็นที่จะเจรจาและความคาดหวังของทั้งสองฝ่าย โดยไม่ได้ผูกมัดผลลัพธ์ของการเจรจาที่จะเกิดขึ้น
• ต่อมา ในช่วงระหว่างเดือนพฤษภาคม 2564 ถึงเดือนมีนาคม 2565 กรมฯ ได้สอบถามความเห็นและได้เชิญ ภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ หน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคเกษตร ภาคประชาสังคม และคณะกรรมาธิการที่เกี่ยวข้องของสภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภา ประชุมหารือหลายครั้ง เพื่อจัดทำร่างกรอบการเจรจาความตกลงการค้าเสรีระหว่างไทยกับ EFTA ที่มีเป้าหมายให้การเจรจาในภาพรวมเกิดประโยชน์สูงสุดกับประเทศ โดยคำนึงถึงความพร้อม ระดับการพัฒนา และภูมิคุ้มกันของไทย ตลอดจนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน ซึ่งร่างกรอบการเจรจาฯ ได้ผ่านความเห็นชอบจากที่ประชุมร่วมกันของภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง
• เมื่อเดือนมิถุนายน 2565 กระทรวงพาณิชย์ โดยกรมเจรจาการค้าระหว่างประเทศ ได้เสนอเรื่องการเข้าร่วมเจรจาจัดทำความตกลงการค้าเสรีกับสมาคมการค้าเสรีแห่งยุโรปของไทยต่อคณะรัฐมนตรี (ครม.) เพื่อขอความเห็นชอบให้ไทยเข้าร่วมการเจรจาจัดทำความตกลงการค้าเสรีระหว่างไทยกับ EFTA

3. สถานะล่าสุด

• เมื่อวันที่ 20 มิถุนายน 2565 รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์ (นายจุรินทร์ ลักษณวิศิษฏ์) ได้ร่วมประกาศเปิดการเจรจา FTA ไทย-EFTA ร่วมกับรัฐมนตรีการค้าของประเทศสมาชิกEFTA ทั้ง 4 ประเทศ ณ เมืองบอร์การ์เนส สาธารณรัฐไอซ์แลนด์
• ล่าสุด กรมฯ เป็นเจ้าภาพจัดการประชุมเจรจา FTA กับฝ่ายEFTA ในช่วงระหว่างวันที่ 28-30 มิถุนายน 2565 ณ กรุงเทพฯ แบ่งเป็นการเจรจา 16 หัวข้อ ได้แก่ (1) การค้าสินค้า (2) กฎว่าด้วยถิ่นกำเนิดสินค้าและความร่วมมือด้านศุลกากร (3) การอำนวยความสะดวกทางการค้า (4) มาตรการเยียวยาทางการค้า (5) มาตรการสุขอนามัยและสุขอนามัยพืช (6) มาตรการอุปสรรคเทคนิคต่อการค้า (7) การค้าบริการ (8) การลงทุน (9) พาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ (10) ทรัพย์สินทางปัญญา (11) การแข่งขัน (12) การจัดซื้อจัดจ้างโดยรัฐ (13) การค้าและการพัฒนาที่ยั่งยืน (14) ความร่วมมือด้านเทคนิคและการเสริมสร้างศักยภาพ (15) ข้อบททั่วไป ข้อบทสุดท้าย และข้อบทเชิงสถาบัน และ (16) การระงับข้อพิพาท

4. แผนการดำเนินงานในอนาคต

• ฝ่ายไทย ได้ตั้งเป้าหมายที่จะสรุปผลการเจรจาให้ได้อย่างเร็วภายใน 2 ปี เพื่อให้เกิดประโยชน์และขยายการค้าการลงทุนระหว่างกันโดยเร็ว

-------------------------------

สำนักยุโรป

กรมเจรจาการค้าระหว่างประเทศ

สิงหาคม 2565